Ceza hukukunun temelde en önemli iki tane ilkesi bulunuyor.

Bu ilkeler şunlardır:

• Cezada ve suçta kanunilik ilkesi,
• Cezada ve suçta kusur ilkesi.

Ceza hukuku temel olarak bu iki ilke üzerine kurulmuştur. Bu iki ilkenin mutlaka gözetilmesi gerekiyor.

Suç ve bunun karşılığı olarak verilecek olan cezanın yalnızca kanun ile belirlenmiş olmasıdır.

• Belirtilen bu temel ilke; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 2. maddesinin 1. fıkrasında şu şekilde yer alıyor:
• “Kanunun açık olarak suç saymadığı herhangi bir fiil için kimseye ceza verilmesi ve güvenlik tedbiri uygulanması uygun değildir.”
• Bu durumda, suç tanımının açıkça ve belirgin şekilde kanunla düzenlenmesini gerektirir. Muğlak ve belirgin olmayan ifadeler doğrultusunda suçu tanımlayabilmek mümkün değildir.
• Kanunilik ilkesinin gerektiriyor olduğu bir diğer şart ise; aleyhe olan kanunların geçmişe yürüyemeyecek olduğudur. İşlendiği sırada suç olarak kabul edilmeyen bir fiil sebebiyle, ilgili fiilin sonradan yapılan bir düzenlemeyle artık suç sayılıyor olması durumunda kimseye geçmiş ceza uygulanamaz.
• Genel kanunilik ilkesinin getirmiş olduğu bir diğer koşul da, failin aleyhine kıyas yasağıdır. Hukuk bilimi içerisinde kıyas, kanunda boşluk görülmesi halinde, görülen boşluğun en benzer hukuki kural bulunarak doldurulmasını gerektirir. Ceza hukuku içerisinde kıyas; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 2. maddesinin 3. fıkrasında şu şekilde açıkça belirtiliyor:
• “Kanunların ceza ve suç içeren hükümlerinin uygulaması sırasında kıyas yapılamaz.”

Ceza hukuku içerisinde kusur, herhangi bir fiilin isnat yeteneği mevcut olan bir kişi tarafından istenerek ve bilerek işlenmesidir. Bununla birlikte failin ceza alması için, ilgili fiili isteyerek ve bilerek yapması gerekir. Bu ilke sayesinde de yalnızca fiili bizzat işleyen failin cezalandırılabileceği ilkesi ortaya çıkmıştır. Bu ilke 5237 sayılı TCK’nın 20. maddesinin 1. fıkrasında şu şekilde yer alıyor:

“Ceza sorumluluğu kişiseldir. Hiç kimse başkasının fiilinden sorumlu tutulamaz.”

Bir fiilin ceza alabilecek bir suç sayılabilmesi için bazı unsurların bir arada olması gerekir.

Suçu oluşturan temel unsurlar şu şekilde sıralanabilir:

• Maddi unsur,
• Hukuka aykırılık unsuru,
• Kanuni unsur,
• Manevi unsur.

Bu unsurların bir arada olması durumunda, bir fiilin ceza uygulanabilecek bir suç olup olmadığı belirginlik kazanır.

Kanuni unsur, işlenmiş olan bir fiilin ceza hukuku içerisinde düzenlenmiş olan suç tanımına tamamen uygun olması durumudur. Bu unsura ayrıca “tipiklik” adı da verilmiştir.

Suçun meydana gelmiş olması için fail tarafından bir fiil işlenmesi gerekir. Burada bahsi geçen fiilden kasıt, kişinin kendi iradesiyle dış dünyayı etkileyen bir iş çıkarmış olmasıdır. Örneğin bir epilepsi hastasının bilinç kaybı anında gerçekleştirmiş olduğu hareketler ve refleks hareketler fiil olarak değerlendirilmez.

İşlenmiş olan fiilin hukuk düzeniyle uyuşmazlık içinde olması durumunda, hukuka aykırılık unsuru tamamlanmış olur. İlke gereği kanuni unsuru gerçekleştirmiş olan bir hareket hukuka aykırı sayılır. Bunun yanı sıra ceza hukuku tarafından hukuka aykırılığa bazı istisnalar getirilmiştir. Bu istisnalar doğrultusunda kanuni unsuru tamamlamış olan birtakım fiillerin hukuka uygun olacağı belirtilmiştir.

Bu fiiller şu şekilde sıralanabilir:

• Amirin emri ve kanunun hükmü,
• İlgilinin rızası ve hakkın kullanılması,
• Şiddet, tehdit, korkutma ve cebir altında işlenmiş olan suçlar.

Iztırar (zorunluluk) hali, 2005 yılı içerisinde TCK’da hukuka uygunluk nedeni sayılmaktan çıkarıldı.

Bir fiilin suç olabilmesi için gereken son unsur, kanuni unsuru barındıran hukuka aykırı bir fiilin isnat yeteneği sahibi olan bir kişi tarafından isteyerek ve bilerek işlenmesidir. Ayrıca bu unsur, ceza hukukunun evrensel ilkeleri arasında sayılan “kusursuz ceza ve suç olmaz” ilkesinin suçu oluşturan unsurlara yansıması durumudur.

Herhangi bir eylem yukarıda belirtilmiş olan unsurları taşıyor olsa bile, kişinin kastı olmaması durumunda manevi unsur olmaması sebebiyle, kişinin eylemine ceza verilmeyebilir. Taksir sonucunda işlenmiş olan fiillerden dolayı ön görülmüş olan cezalar bu kapsamın dışındadır.

Kişiler her zaman bilinçli olarak suç işlemiyorlar. Bazı durumlarda kendini korumak adına suç sayılabilecek eylemler gerçekleştirilebiliyor, bazı durumlarda da iftira sonucu bir suçu işlemiş gibi görünebiliyoruz. Bursa avukat barosunda yer alan, ceza hukuku konusunda uzmanlaşmış avukatlarımız tarafından verilen hizmetlerimiz mevcut.

Siz de herhangi bir baskı altında kalarak suç sayılacak bir fiil işlemiş, atılan bir iftirayla zan altında kalmış olabilirsiniz. Bursa avukat deneyimlerimizden faydalanabilir ve normal yaşantınıza kaldığınız yerden devam edebilirsiniz.